Nederland is een van de grootste exporteurs van zaden ter wereld. Vandaar dat de verkrijgbare kwaliteit, de prijs en kiemkracht erg goed is. Voor degene die graag zelf kweekt is er een groot assortiment zaden verkrijgbaar. De tuinwinkel biedt elke winter de mogelijkheid om tegen korting collectief zaden te bestellen.
Kiemkracht:
De houdbaarheidsdatum op de zakjes zaad is een indicatie voor de kiemkracht. De kiemkracht geeft het percentage zaden aan dat na een bepaald aantal dagen onder ideale omstandigheden een volwaardige kiemplant geeft. De methode om de kiemkracht te bepalen wordt beschreven in het handboek van de ISTA. Oude zakjes zaad kunnen vaak nog wel gebruikt worden, er zal echter minder opkomen.
Vaak is de kiemkracht gerelateerd aan de levenscyclus van een plant. Veel lokale kruidachtigen komen elk jaar weer op en maken nieuw zaad aan. Woestijnplanten moeten vaak vele jaren wachten totdat er voldoende vocht aanwezig is om een hele levenscyclus (kiemen, uitgroeien, bloeien en zaadvorming) te doorlopen.
In de praktijk behoudt zaad van b.v. spinazie nog niet eens een jaar zijn kiemkracht. Pompoen en peulvruchten (bonen, erwt e.d.) kunnen een aantal jaar bewaard worden en sommige woestijnplanten wel 10 tot 100 jaar.
De kiemkracht blijft het langs op peil als het zaad koel en droog bewaard wordt. Veel huisjes op de tuin zijn zomers behoorlijk warm. Neem daarom aan het begin van de zomer al het niet gebruikt zaad mee naar huis en bewaar het op een koele plaats.
Zelf zaad overhouden:
Het is goed mogelijk om ook zelf zaad over te houden van een eerdere kweek. Pas wel op voor mogelijke kruisingen als soorten van dezelfde familie dicht bij elkaar staan (ook bij de buren). Bijen zijn in staat om stuifmeel van grotere afstand over te brengen.
Bij sommige soorten is het zelfs mogelijk dat ongewenste eigenschappen weer terugkomen. Zo kunnen courchettes plots giftig zijn (te herkennen aan de bittere smaak).
Als je dit allemaal in de hand wilt houden, is de enige oplossing om het zo te doen als de kweker het doet. Stuifmeel overbrengen met een kwastje en de bloem daarna inpakken in een plastic zakje.
Hybriden zijn niet geschikt (*) om zelf mee door te kweken. Hybriden worden vaak aangeduidt met de term F1-hybride. Dit zijn zaden die voortkomen uit twee verschillende soorten planten uit een zelfde groep (bijvoorbeeld Koolsoorten). Zaad gewonnen van hybriden ontkiemt vaak minder goed of helemaal niet. Het voordeel van hybriden is dat er weinig spontaan afwijkende planten ontstaan en dat de combinatie is geselecteerd op bepaalde eigenschappen (opbrengst, kleur, grootte).
*) Soms blijkt in de praktijk dat er uitzonderingen zijn. Mogelijk dat sommig zaad om commerciele redenen ten onrechte als Hybride aangemerkt wordt ???
Ook onder de niet-hybriden zijn zaden waarmee het lastig is om zelf verder mee te kweken. Dat komt omdat zaden van nature vaak een weg door het maag-darm stelsel nodig hebben (zuur, enzymen en bacterien) en daarna nog een temperatuurdaling (winter). Om niet met een zeefje in de WC te hoeven gaan zitten…de volgende tip voor tomaten:
- Tomaten hebben een laagje gelei om de zaadjes zitten. Doe de zaadjes in een plastic bekertje met een klein laagje water en zet ze een maand in de schuur. Ze gaan vanzelf schimmelen. De schimmel breekt de gelei af maar tast de zaden zelf niet aan. Als de inhoud van het bekertje helemaal is opgedroogd worden de zaden op een stukje keukenpapier uitgeschud en kunnen ze in een papieren zakje koel bewaard worden tot het moment van gebruik.