Bij biodiversiteit gaat het om:
- de verscheidenheid aan verschillende soorten planten en dieren
- aantallen van de verschillende soorten
- een goede samenwerking tussen de verschillende soorten.
Een volkstuin kan hieraan een bijdrage leveren. Door ecologisch te tuinieren ontstaat al een evenwichtig bodemleven waarin veel verschillende diertjes en schimmels samenleven met de planten. Door dit evenwicht stimuleer je natuurlijke processen die een natuurlijke kringloop mogelijk maken. In een moestuin grijpen we steeds in, waardoor de natuurlijke kringloop verstoord wordt. Door combinatieteelt en vruchtwisseling toe te passen wordt het negatieve effect van dit ingrijpen al verkleind. Door bovendien bewust te kiezen wat je wanneer laat bloeien ga je een stap verder.
Bloemen van februari tot november.
Er bestaan meer dan 300 verschillende soorten bijen in Nederland, maar hun aantal neemt in rap tempo af. In de traditionele landbouw is nauwelijks iets voor hen te vinden waardoor ze het steeds meer moeten hebben van natuurgebieden, van de groengebieden in en om de stedelijke omgeving en de van tuinen. De gevleugelde beestjes zullen van tuin naar tuin moeten vliegen om zich op te laden. Honingbijen kunnen grotere afstanden afleggen, maar solitaire bijen niet. We kunnen ze een beetje de weg wijzen.
Als we zorgen dat er voldoende nectar en stuifmeel is van februari tot november helpen we de biodiversiteit. Dus moeten we zorgen dat er in die lange periode altijd bloemen bloeien. We noemen dat een bloemenboog. Bijen zien geen groen en rood, maar kunnen wel goed zien en ruiken. Met aantrekkelijke bloemen verleiden we ze om naar je tuin te komen. Dat geldt ook voor vlinders en andere vliegende insecten.
Bloeiende groenten
De groenten waarvan je niet het blad maar de vruchten eet zoals courgette, pompoen, komkommer, erwten, peulen, bonen of tomaten moeten eerst worden bestoven voordat ze vrucht kunnen dragen. Bijen zijn daarbij ongelofelijk belangrijk. Jij eet de groenten en de bijen eten nectar als energie en verzamelen het eiwitrijke stuifmeel, dat ze nodig hebben voor het nageslacht.
De periode waarin deze bloeiende groenten bloemen dragen, is uiteraard afhankelijk van de periode waarin je ze zaait/plant en van de groeiomstandigheden, maar globaal geldt: tuinbonen, erwten en peulen bloeien in het voorjaar, de andere in de zomer.
Veel groenten eet je voordat er bloemen in komen. Een groente zoals sla wordt bitter als je er bloemen in laat komen. Bij meerjarige groenten zoals rabarber of eeuwige moes moet je de bloemen verwijderen omdat ze de plant anders uitput. Je wilt de stelen eten. Aan deze groenten heb jij veel, maar de bijen niets.
Pastinaak eet je voordat de plant zich gaat voorbereiden op de bloei. Als je een keer een plant laat staan zul je zien dat er prachtige schermbloemen komen waar zweefvliegen op af komen. .
Een tuin met alleen groenten is geen biodiverse tuin. Met fruit erbij wordt het al beter.
Als we alleen groenten verbouwen is er dus maar in een beperkte periode iets te halen voor bijen. Met fruit erbij wordt het al beter omdat fruitbomen en fruitstruiken al eerder bloeien. Globaal genomen bloeit vanaf eind maart de pruimenboom, de kersenboom, perzik, abrikoos, nectarine, amandel. In april bloeien bessensoorten als aalbes, kruisbes, zwarte bes. Eind april/mei de appelboom en de perenboom en nog iets later bloeit de kweepeer. Bramen bloeien in juni en frambozen afhankelijk van de soort in voorjaar of zomer. Aardbeien vooral in het voorjaar.
Door fruit op te nemen zijn de kroegtijden die je volkstuin biedt voor bijen dus al wat uitgebreider.
Kruiden
Veel kruiden zijn echte bijenplanten, maar in de keuken worden ze meestal gebruikt voordat er bloemen in komen. Toch zijn er veel kruiden waarvan de bloemen kunnen worden verwerkt bijvoorbeeld in salade.
- Meerjarig kruid als bieslook bloeit van mei tot augustus, rozemarijn van juli tot april, oregano in juni/juli, lavendel juni/ augustus.
- Eénjarig kruid als basilicum bloeit tussen juni en augustus, dille in juli.
Door kruiden te planten wordt je tuin extra aantrekkelijk voor bijen als je er wat van in bloei laat komen.
Hulde voor paardenbloem, voorjaarsbollen en smeerwortel.
Voordat het fruit in bloei komt zijn de eerste hommels al op zoek naar energie in de vorm van nectar en stuifmeel. Ze halen dit vooral bij bomen als wilgen, hazelaar en elzen in de omgeving van de volkstuin. Een hommel kan heel gemakkelijk een nestje hebben gezocht in jouw tuin en zou beter niet al te ver hoeven vliegen. Zij (koningin) is immers totaal uitgehongerd na een lange winterslaap. Plant wat speenkruid, maarts viooltje en laat dovenetel of een vroege paardenbloem staan. Haal ze niet weg, dat is zonde. Paardenbloemen zijn één van de meest biodiverse planten die er zijn. Ze zijn bovendien goed voor de bodem. Plant ook eens wat voorjaars bloembollen; boerenkrokus, bonte krokus, winterakoniet, sneeuwklokje of blauwe druifjes. Je kan ze gewoon laten staan. Ze komen elk jaar weer op. Smeerwortel scoort hoog op de biodiversiteitsladder. Deze vaste plant werkt vooral goed samen met fruitbomen. Sommige bijensoorten zijn afhankelijk van de smeerwortel.
Een gazonnetje kruidenrijker maken.
Hoe biodivers is een gazon in je volkstuin? De meeste gazonnetjes zijn afkomstig van het zaad van Engels raaigras. Dit gras heeft geen grote biodiversiteitswaarde. Het is zo ontwikkeld dat er geen kruiden of bloemen in komen. En dat is nu juist wat bijen nodig hebben. Als je toch kiest voor een gazonnetje, vraag je dan af … hoeveel heb ik echt nodig? Het gras dijt uit en moet je regelmatig afsteken. Voer je het gemaaide gras af in plaats van het te laten liggen, dan wordt het voedselarmer en komt er ruimte voor wat bloemen en ontstaat er langzaamaan een meer kruidenrijk grasland. Maai ook niet te vaak. Als je een strak gazon wilt, dan kies je voor een ‘modebeeld’ en niet voor biodiversiteit. Je kan ook dwars door een gazon een slinger maken van weinig of ongemaaid gras. Heb geduld en kijk wat er gebeurt.
Bloemen de grote verleiders.
Het hoeft niet moeilijk te zijn om altijd iets bloeiends te hebben. De groenbemesters Phacelia of gele mosterd(bijenbrood) trekken bijen aan. Oost-Indische kers, Goudsbloem en Afrikaantje zijn éénjarig. Valeriaan, zonnehoed, stokroos of duizendschoon hoef je maar één keer te planten. Je hebt er geen omkijken naar.
Nog meer doen om biodiversiteit te vergroten.
Een volkstuin heeft een beperkte oppervlakte. Een deel van de tuin zul je misschien willen gebruiken voor een terras. Vraag je eens af hoe groot het terras echt moet zijn? In plaats van een tegel kan er mogelijk iets geplant worden. Landelijk speelt de campagne om tuinen minder te betegelen: ‘tegel eruit, plant erin’. Onder de tegels leven in het gele zand graag mieren, maar daarvan hebben we geen tekort op aarde.
Rommelhoekjes.
We zijn in de volkstuin maar wat vaak aan het klussen, sjouwen en opnieuw aan het inrichten. Als we niet meer zo vaak of helemaal niet meer spitten komt er meer natuurlijke rust in de bodem. Plastic hoort niet in de natuur, maar een klein hoekje waarin natuurlijke processen met natuurlijk materiaal hun werk mogen doen kan een plek zijn waar beestjes kunnen schuilen. Heb je zo’n hoekje met wat takjes en blad, laat het dan een tijd met rust. Oorwurmen zijn bijzonder nuttig in je tuin. Een omgekeerd bloempotje kan hun huis zijn.
Geen chemicaliën.
Het is intussen wel bekend dat er kunstmest niet bevorderlijk is voor de biodiversiteit. Gebruik het niet. Bestrijdingsmiddelen zijn uiteraard verboden.
Meer inspiratie over diervriendelijk tuinieren.
Er is steeds meer aandacht voor diervriendelijk tuinieren. Over het ophangen van vogelkastjes geeft de website van vogelbescherming Nederland meer informatie. Kijk bij www. vogelbescherming.nl
Hoe een insectenhotel werkt of hoe je die kan maken, is te vinden op de website van Natuurmomenten.
De Vlinderstichting heeft samen met de vereniging voor veldbiologie een handig boekje uitgegeven waarin de waarde van planten voor verschillende insectensoorten wordt uitgelegd. Het heet Vlinders in de tuin.
Lees HIER meer over vlinders in je tuin.
Egel in de volkstuin?
Een egel heeft een territorium dat groter is dan een tuin. Door te zorgen dat de egel door de tuinen heen kan lopen maak je het mogelijk dat de egel je tuin bezoekt. Een kleine opening tussen tuinen is al voldoende om de egel door de laten.
Lees HIER meer over egels in de tuin.
Nog meer over biodiversiteit
Bij biodiversiteit gaat het om: de verscheidenheid aan verschillende soorten planten en dieren aantallen van de verschillende soorten een goede samenwerking tussen de verschillende soorten. …
Een tuin vol leven Printversie AGENDA mrt 11 13:00 – 15:00 Algemene Leden Vergadering Bekijk kalender INFO Openingstijden Aanmelden en tarieven Absentie en onderhoud Tuin …